In het Bouwdoos project speelt participatie een heel belangrijke rol. Participatie is dé manier om bij alle actoren gedragenheid voor het definitieve ontwerp te krijgen.
Hieronder bespreken we de participatieniveaus en enkele methodieken
In ons Bouwdoos project werkten we samen met Avansa.
Participatieniveaus
Er zijn verschillende niveaus van participatie. Denk goed na over welke doelgroep je wilt bereiken. Gerangschikt van laag naar hoog worden de volgende vormen onderscheiden. Een hogere trede betekent telkens meer inspraak en initiatief van inwoners.
Doorheen het project worden de verschillende participatieniveaus doorlopen. Met als ultieme doel het bereiken van een bewonersgroep die mee-beslist in de uitvoering en organisatie van het Bouwdoos plein.
Participatiemethodieken
Tijdens de verschillende fasen van het project werden diverse methodieken gebruikt om meer participatiemogelijkheden te creëren. Met deze participatiemethoden neem je de burgers stap voor stap mee in het project. Los van de keuze van de werkvorm hanteren we doorheen de verschillende participatie momenten wel 1 afspraak. We respecteren de vijf regels voor een goede dialoog.
5 regels voor een goede dialoog
- Luister met respect, om te begrijpen (duim)
- Houd je (primair) oordeel in. (wijsvinger)
- Vraag, vraag – vraag. (middenvinger)
- Verwelkom ieder nieuw gezichtspunt. Waardeer de ander. (ringvinger)
- Spreek met passie… maar kort en vanuit je persoonlijk gezichtspunt. (pink)
Als begeleider van een participatieoverleg bewaak je deze regels en licht je ze toe bij aanvang van het gesprek. De 5 regels kan je verduidelijken met de 5 vingers van je hand.
- In je duim zit goed luisteren (de duim steek je ook op wanneer je iets goed vindt)
- In je wijsvinger steekt: niet te vlug je mening op tafel leggen, niet schieten op de ander (de wijsvinger wordt nogal eens gebruikt om een schuldigen aan te wijzen)
- Met de middenvinger wordt bedoeld: stel heel veel goed vragen (de middenvinger is daarom ook de langste vinger)
- De ringvinger is de vinger van de verbinding: sta open en waardeer.
- De pink ten slotte zegt: hou het kort en bondig als je iets zegt (de pink is niet voor niets de kleinste vinger)
Wil je weten hoe je tijdens verschillende fasen van het mensen kan betrekken?
Hier volgen enkele ideeën
Mensen uitnodigen
Bij de start van het project worden zoveel mogelijk mensen uitgenodigd op de eerste informatie- en inspiratieavond.
Dit kan via:
- digitale kanalen van de gemeente
- gemeentelijk infoblad
- flyers in de brievenbussen
- affiches op het plein
- TIP/ Maak een opvallende uitnodiging bv. een oude postkaart van het plein. Deze postkaart kan ook gebruikt worden als participatiemethode op de eerste participatieavond met het Bouwteam (kerngroep).
Naast de voorstelling van het project kan je de informatie- en inspiratieavond ook gebruiken om van de aanwezigen hun ideeën en voorstellen voor herinrichting en activiteiten op het plein te verzamelen.
Gebruikte methode: post-its laten kleven met voorstellen en ideeën op een groot (A0 formaat) blanco grondplan van het plein. Dit vormt ook de startbasis voor een 1ste ontwerpvoorstel dat uitgewerkt wordt door Regionaal Landschap.
Op deze eerste avond met bewoners en belanghebbenden wordt een contactlijst voorzien waarop aanwezigen hun gegevens kunnen achterlaten om verder betrokken te blijven op het traject en om deel uit te maken van het Bouwteam (kerngroep).
Participatie-avonden organiseren met het bouwteam
Doel: ideeën sprokkelen mbt het ontwerp van het plein.
Het belang van de co-creatie en inbreng van burgers benadrukken. Verschillende methodieken kunnen hier gebruikt worden.
Plan en post-it methode
Start de brainstormsessie met lege grondplannen.
Door Post-its op het plan te kleven of zelf hun ideale plein te tekenen kunnen bewoners hun ideeën kenbaar maken.
Vooraf bedacht ontwerp voorleggen
In plaats van te starten met een leeg blad kan je een voorontwerp van het plein aan de inwoners voorlegge
In het Bouwdoos project verliep het als volgt:
Na de informatie- en inspiratie sessie maakt Regionaal Landschap een voorontwerp op basis van de voorstellen/ ideeën die op de eerste avond verzameld werden. Dit voorontwerp werd op de eerste participatieavond met het Bouwteam bekeken en aangepast. Het was een basis om verder op te bouwen in een volgend overleg met het Bouwteam.
De nodige achtergrondinfo, voor- en nadelen en motivering van keuzes kunnen dan door het lokaal bestuur en/of Regionaal Landschap worden toegelicht.
Input verzamelen
Tracht niet alleen op de informatie- en inspiratie-sessie zelf input te krijgen van de burgers, maar stimuleer ook tussentijds om advies te geven.
Je zou kunnen overwegen om een Facebook-poll of google formulier enquête te maken. “Hoe kan dit plein de komende maand tot leven komen?”.
Ook een ideeënbus plaatsen is een goed idee. Zo verlaag je de drempel bij sommige mensen bij wie de digitale manier een belemmering vormt.
Tussentijds informeren/ communiceren
Communiceer tussentijds over het project en de vooruitgang ervan om een ruimere groep mensen te betrekken en vraag hen steeds mee na te denken, feedback te geven, mee te bouwen, iets te organiseren,… .Je kan bijvoorbeeld communiceren over de voortgang van het project via banners op het plein.
Via sociale media of de gemeentelijke webpagina kan je een enquête of stemming organiseren, feedback vragen op plannen of input vragen voor activiteiten.
Participatie bij de organisatie van activiteiten en inrichting van het plein
Breng in het Bouwteam de talenten van de leden in beeld.
Binnen de Bouwdoos merkten we enthousiasme naarmate Bouwteam leden de rol opnamen waarin ze konden uitblinken. Niet iedereen is te vinden voor zowel het organiseren van activiteiten op het plein of om mee na te denken hoe het plein kan ingericht worden. Geef mandaten aan Bouwteam leden waarmee hun talent kan uitblinken en het eigenaarschap voor het welslagen van de Bouwdoos vergroot.
Enkele voorbeelden van mandaten:
- contactpersoon/ aanspreekpunt voor dorpsgenoten i.f.v. De Bouwdoos.
- logistieke ondersteuner van de gemeente voor opbouw van het plein.
- financieel beheerder voor het budget dat gespendeerd kan worden aan de organisatie van activiteiten.
- …
Het Bouwteam zal gaandeweg opgesplitst worden in subteams met elk een specifieke rol.
Bv. voor de Bouwdoos waren er Bouwteam leden verantwoordelijk voor de activiteiten op het plein tijdens de maand dat het plein heringericht is en waren er leden verantwoordelijk voor alles wat met de inrichting en opbouw van het plein te maken had.
- Het is belangrijk dat mensen eigenaarschap opnemen voor wat ze organiseren.
- De ideeën worden verzameld, ingepland en afgetoetst bij de gemeente (Bv. naar veiligheid toe).
- Zodra het Bouwteam gevormd is en actief participeert, kan de gemeente het Bouwteam het mandaat geven om alles zelf te organiseren.
- Het plein is vanaf dan in handen van het Bouwteam en inwoners van het dorp.
- Het is belangrijk deze boodschap te benoemen en te herhalen.
Ben je geïnteresseerd in nog meer participatietechnieken? Die kan je vinden op de website van Demos .